🎄 Szanowni Klienci i Przyjaciele! 🎄

W pierwszym roku funkcjonowania świadczenia wspierającego jako finansowej pomocy dla osób z niepełnosprawnością mieliśmy zaszczyt wspierać setki potrzebujących. Teraz nadszedł czas na chwilę wytchnienia.

☃️   Zespół naszej kancelarii regeneruje siły i korzysta z przerwy świąteczno-noworocznej. Wrócimy do Państwa pełni energii 7 stycznia 2025 roku. Prosimy o kontakt po tej dacie.

Życzymy Państwu spokojnych Świąt i szczęśliwego Nowego Roku!

Zespół Lexago

Copyright 2023. Wszelkie prawa zastrzeżone. 

PRZECZYTAJ NAJNOWSZE

Decyzja ustalająca poziom potrzeby wsparcia to dokument wydawany przez wojewódzki zespół do spraw orzekania o niepełnosprawności. Określa on liczbę punktów (w skali 0–100), która opisuje, w jakim stopniu osoba z niepełnosprawnością potrzebuje wsparcia w codziennym życiu. Od tej punktacji zależy prawo do nowego świadczenia – świadczenia wspierającego – oraz jego wysokość.
 

Poniżej wyjaśniamy krok po kroku:

• z czego składa się ta decyzja,

• jak liczona jest punktacja,

• jakie są progi punktowe,

• ile wynosi świadczenie wspierające w 2025 roku,

• co zrobić, jeśli nie zgadzasz się z decyzją.

Podstawa prawna i najważniejsze informacje
 

• Ustawa o świadczeniu wspierającym z 7 lipca 2023 r. – wprowadziła świadczenie wspierające od 1 stycznia 2024 r. dla osób z niepełnosprawnością (pełnoletnich). Świadczenie jest niezależne od dochodu i innych świadczeń, przysługuje bezpośrednio osobie z niepełnosprawnością. Warunkiem otrzymania jest posiadanie decyzji o poziomie potrzeby wsparcia na co najmniej 70 pkt .

• Rozporządzenia z 2023 r. – do ustawy wydano akty wykonawcze precyzujące zasady oceny:

  • Rozporządzenie w sprawie ustalania poziomu potrzeby wsparcia (Ministra Rodziny i Polityki Społecznej z 23.11.2023, Dz.U. 2023 poz. 2581) – opisuje szczegółowo procedurę oceny funkcjonalnej, 32 czynności brane pod uwagę, ich wagi punktowe, rodzaje i częstotliwości wymaganego wsparcia itp.

  • Rozporządzenie w sprawie wzoru wniosku i kwestionariusza (z 11.12.2023, Dz.U. 2023 poz. 2732) – zawiera wzory formularzy: wniosku o wydanie decyzji oraz kwestionariusza samooceny, które osoba składa ubiegając się o ocenę.

• Decyzja o poziomie potrzeby wsparcia jest wydawana na wniosek osoby z niepełnosprawnością przez wojewódzki zespół. We wniosku dołączany jest kwestionariusz samooceny. Następnie specjalny skład orzekający przeprowadza ocenę funkcjonalną – analizuje dokumentację, obserwuje i wypytuje osobę o wykonywanie codziennych czynności. Wyniki tej oceny wpisywane są do formularza oceny 32 czynności, na podstawie którego zespół ustala punktację i wydaje decyzję.
   

• Skala 0–100 punktów: Im więcej punktów, tym większa potrzeba wsparcia. Maksymalnie można uzyskać 100 pkt, co oznacza bardzo wysoki poziom potrzeby wsparcia (praktycznie niemożność samodzielnego życia bez stałego, pełnego wsparcia). Minimalny wynik uprawniający do świadczenia to 70 pkt – oznacza to, że osoby z lżejszymi potrzebami (poniżej 70) nie otrzymają świadczenia wspierającego.
   

• Etapowe wdrażanie świadczenia: Choć ustawa przewiduje próg 70 pkt, w praktyce wprowadzono stopniowe udostępnianie świadczenia:
   

  • Od 2024 r. (I etap) – świadczenie dostępne dla osób z decyzją na 87–100 pkt .

  • Od 2025 r. (II etap) – rozszerzenie na osoby z 78–86 pkt (czyli w 2025 r. otrzymają je wszyscy z co najmniej 78 pkt).

  • Od 2026 r. (III etap) – dostępność pełna, także dla 70–77 pkt .
     

💡 Uwaga: Oznacza to, że np. osoba, która uzyska 75 pkt w decyzji, formalnie spełnia kryterium ustawowe (bo to ≥70 pkt), ale świadczenie zacznie otrzymywać dopiero od 2026 roku (III etapu). Osoby z co najmniej 78 pkt otrzymują świadczenie już w 2025 roku, a z co najmniej 87 pkt – od 2024 roku.
 

Struktura oceny – 32 czynności życiowe
 

Ocena poziomu potrzeby wsparcia opiera się na tzw. teście 32 czynności codziennego funkcjonowania . Są to różnorodne aktywności z życia codziennego, pogrupowane w obszary fizyczne, psychiczne, intelektualne i sensoryczne. Przykładowe czynności z tej listy to m.in.:

• Zmiana pozycji ciała - np. zdolność samodzielnego wstawania, kładzenia się, zmiany pozycji z leżącej na siedzącą itp.,

• Poruszanie się w znanym i nieznanym środowisku - np. chodzenie po domu i poza nim, pokonywanie schodów, orientacja w terenie,

• Sięganie, chwytanie i manipulowanie przedmiotami - np. posługiwanie się codziennymi przedmiotami, precyzyjne używanie rąk,

• Przemieszczanie się środkami transportu - korzystanie z komunikacji, prowadzenie auta, jeśli dotyczy,

• Komunikowanie się i kontakty społeczne – np. przekazywanie informacji innym, prowadzenie rozmowy, nawiązywanie i utrzymywanie relacji, pozostawanie samemu w domu,

• Funkcje poznawcze i emocjonalne – np. opanowanie nowej umiejętności praktycznej, koncentrowanie się na czynności, kontrolowanie własnych zachowań i emocji,

• Czynności życia codziennego (ADL) – np. mycie i suszenie całego ciała, mycie rąk i twarzy, pielęgnacja ciała (skóry, zębów, włosów itp.), korzystanie z toalety, ubieranie się, jedzenie i picie, dbanie o zdrowie,

• Zarządzanie domem i czasem – np. przyjmowanie leków zgodnie z zaleceniami, przygotowywanie posiłków, robienie codziennych zakupów, utrzymanie porządku w domu, pranie, sprzątanie, załatwianie spraw finansowych i urzędowych, planowanie dnia i realizacja obowiązków, rekreacja i organizacja czasu wolnego.
   

Każda z tych 32 czynności jest oceniana osobno pod kątem tego, czy i jakiej pomocy potrzebuje przy niej osoba z niepełnosprawnością. W decyzji o poziomie wsparcia zwykle znajduje się tabela z wyszczególnieniem wszystkich czynności i uzyskanych w nich punktów cząstkowych (np. przy każdej czynności może widnieć wynik w formie liczby z zakresu 0.000–4.000 pkt). Na podstawie tych wyników cząstkowych oblicza się końcową punktację 0–100.
 

Jak liczona jest punktacja? – algorytm 32 czynności

Ocena każdej czynności odbywa się według jednolitego algorytmu. Maksymalnie w jednej czynności można uzyskać 4,000 pkt. Na uzyskany wynik składają się następujące elementy (mnożniki):

• Zdolność do samodzielnego wykonania czynności – w praktyce jest to współczynnik 0 lub 1:

  • 1 – jeżeli osoba nie jest w stanie samodzielnie wykonać danej czynności i wymaga wsparcia przy jej realizacji;

  • 0 – jeżeli osoba radzi sobie samodzielnie z daną czynnością (wtedy nie przyznaje się punktów, bo nie potrzeba wsparcia). Wyjaśnienie: Jeśli ktoś wykonuje daną czynność bez żadnej pomocy, wynik dla tej czynności będzie 0 pkt. Jeśli potrzebuje pomocy – włączają się kolejne parametry poniżej.
     

• Rodzaj wymaganego wsparcia (WT, WC, WP, WS) – określa, jakiego typu pomocy potrzebuje osoba przy danej czynności. W rozporządzeniu wyróżniono cztery kategorie wsparcia:
   

  • WT – wsparcie towarzyszące (najlżejsze) – oznacza, że osoba potrzebuje jedynie towarzyszenia, asekuracji lub nadzoru. Może np. wykonać czynność sama pod warunkiem obecności kogoś obok lub użycia prostej technologii wspomagającej. Współczynnik dla WT wynosi 0,80.
     

  • WC – wsparcie częściowe – osoba wymaga pomocy przy niektórych elementach czynności. Część czynności jest w stanie zrobić sama, ale pewne etapy musi wykonać za nią ktoś inny albo z użyciem technologii. Współczynnik 0,90.
     

  • WP – wsparcie pełne – oznacza konieczność całkowitego wyręczenia osoby w wykonywaniu danej czynności. Osoba sama nie wykonuje tej czynności wcale – musi zrobić to za nią inna osoba (lub urządzenie kompensujące funkcje organizmu). Współczynnik 0,99.
     

  • WS – wsparcie szczególne – oznacza konieczność zapewnienia wsparcia specjalistycznego lub nadzwyczajnego. Osoba wymaga nie tylko pełnego wyręczenia, ale też specjalnych rozwiązań (np. specjalistycznego sprzętu, niestandardowych metod) lub stałej obecności innych osób ze względu na zagrożenie (np. autoagresja, napady). Współczynnik 1,00 (najwyższy).
     

• Częstotliwość wymaganego wsparcia (D, C, B, A) – określa, jak często w danej czynności potrzebna jest pomoc. Wyróżniono cztery poziomy:
   

  • D – czasami – wsparcie potrzebne sporadycznie, rzadko. Współczynnik 0,50.
     

  • C – często – wsparcie potrzebne dość często, ale nie za każdym razem. Współczynnik 0,75.
     

  • B – bardzo często – wsparcie wymagane w większości sytuacji, prawie zawsze gdy wykonuje się czynność. Współczynnik 0,95.
     

  • A – zawsze – wsparcie niezbędne zawsze, przy każdej próbie wykonania czynności. Współczynnik 1,00.
     

• Waga czynności – czyli maksymalna punktacja przypisana do danej czynności. Zgodnie z rozporządzeniem każda z 32 ocenianych czynności ma przypisaną wagę punktową (określoną w formularzu stanowiącym załącznik do rozporządzenia).
  
  Wszystkie czynności mają równą wagę 4 punktów maksymalnie. To oznacza, że w każdej czynności można zdobyć od 0 do 4.000 punktu (za pełne potrzeby wsparcia).
  
  Sumarycznie 32 czynności × 4 pkt dawałyby 128 pkt, ale – uwaga – do końcowej oceny brane jest tylko 25 najwyższych wyników (o czym dalej).
   

Formuła obliczenia punktów dla jednej czynności.

Na podstawie powyższych elementów wynik dla czynności to iloczyn wszystkich współczynników i wagi. Mówiąc prościej:
 

Punkty za czynność = (zdolność do samodzielności 0/1) × (współczynnik rodzaju wsparcia) × (współczynnik częstotliwości) × (waga czynności).
 

Jeżeli osoba nie potrzebuje pomocy (współczynnik samodzielności 0) – iloczyn wyniesie 0, więc czynność daje 0 pkt. W przeciwnym razie mnoży się odpowiednie współczynniki wsparcia i częstotliwości przez wagę (4). Wynik zaokrągla się w górę do tysięcznych części punktu.

Przykład obliczenia dla jednej czynności:
 

Osoba nie jest w stanie samodzielnie się ubrać. Potrzebuje pomocy przy każdej próbie ubierania (zawsze), przy czym pewne elementy jest w stanie wykonać sama (wymaga wsparcia częściowego).
 

• Zdolność samodzielnie ubrać się: 0 czy 1? – 0 (nie potrafi samodzielnie), więc potrzeba wsparcia → współczynnik = 1.

• Rodzaj wsparcia: WC – wsparcie częściowe (0,90).

• Częstotliwość: A – zawsze (1,00).

• Waga czynności “ubieranie się”: 4 pkt.
   

Iloczyn = 1 × 0,90 × 1,00 × 4 = 3,600 pkt.  Wynik za tę czynność to 3,600 pkt (po zaokrągleniu do tysięcznych). Taka wartość odpowiada sytuacji, w której osoba przy ubieraniu zawsze potrzebuje częściowej pomocy (ale nie pełnego wyręczenia).

Tabela możliwych wyników dla jednego obszaru.
 

Na podstawie kombinacji rodzajów i częstotliwości wsparcia można otrzymać określone, powtarzalne wartości punktowe (między 0 a 4) dla danej czynności. Poniżej przedstawiamy interpretację najczęstszych wyników cząstkowych wraz z opisem, co oznaczają.
 

Ta tabela pomoże jasno zinterpretować punktację otrzymaną w decyzji i łatwiej zrozumieć swój rzeczywisty poziom potrzeby wsparcia.Pytanie, czy został w prawidłowy sposób określony przez zespół oceniający?

Powyższe wartości to wszystkie możliwe wyniki cząstkowe (po zaokrągleniu) wynikające z kombinacji czterech rodzajów i czterech częstotliwości wsparcia. Dzięki temu można interpretować każdą liczbę w tabeli decyzji – np. jeśli przy czynności „jedzenie i picie” widnieje 2,700 pkt, oznacza to, że osoba często potrzebuje częściowej pomocy przy jedzeniu (ale nie pełnego karmienia), itp.
 

Obliczanie końcowego poziomu potrzeby wsparcia (0–100 pkt)
 

Po ocenie wszystkich 32 czynności, specjalny algorytm wybiera z nich 25 najwyższych wyników cząstkowych. Sumuje się punkty z tych 25 czynności i w ten sposób otrzymuje łączny poziom potrzeby wsparcia (w skali 0–100). Jeżeli suma nie jest liczbą całkowitą, zaokrągla się ją w górę do pełnego punktu.
 

Dlaczego tylko 25 spośród 32? Ma to zapobiec sytuacji, w której brak trudności w kilku obszarach znacząco obniżyłby wynik końcowy. Innymi słowy, system „odpuszcza” do 7 czynności, w których dana osoba radzi sobie lepiej, koncentrując się na 25 czynnościach sprawiających największe trudności. Dzięki temu maksimum nadal wynosi 100 pkt (25 × 4 pkt), a osoba niepełnosprawna nie jest „karana” za te obszary, w których jest bardziej samodzielna.
 

Przykład obliczenia wyniku końcowego.
 

Załóżmy, że osoba otrzymała następujące wyniki cząstkowe:

• W 20 czynnościach – 0 pkt (w ogóle nie potrzebuje pomocy w tych obszarach).

• W 8 czynnościach – 2,000 pkt (wsparcie szczególne czasami).

• W 4 czynnościach – 4,000 pkt (wsparcie szczególne zawsze, pełna niesamodzielność).

Ma łącznie 12 czynności z punktami >0. Aby mieć 25 wyników, dolicza się jeszcze 13 czynności z wynikiem 0 (bo tylko 12 czynności wymagało wsparcia). Teraz wybieramy 25 najwyższych wyników: będą to te 12 niezerowych (bo 0 jest najniżej) plus 13 zer (bo brakuje do 25). Suma wyniesie: 8×2,000 + 4×4,000 + 13×0 = (16,000 + 16,000) = 32,000 pkt, co po zaokrągleniu w górę daje 32 pkt. Poziom potrzeby wsparcia = 32 pkt.

Taka osoba nie osiągnęłaby progu 70 pkt – jej potrzeby wsparcia są za małe, by otrzymać świadczenie.
 

Inny przykład: Osoba otrzymała punktację >0 aż w 30 czynnościach (czyli w prawie wszystkich potrzebuje jakiejś pomocy). Spośród nich 10 czynności to wyniki po ok. 4 pkt, a reszta między 1,6 a 3,8 pkt. Do obliczeń weźmie się 25 najwyższych – prawdopodobnie wszystkie 10 najwyższych (~4 pkt) i 15 z pozostałych.

Jeśli np. sumarycznie da to 74,3 pkt, po zaokrągleniu w górę wynik końcowy wyniesie 75 pkt.
 

📝 W decyzji zwykle podawane są zarówno wyniki cząstkowe każdej czynności, jak i wyliczona suma 25 najlepszych (ostateczny poziom potrzeby wsparcia). Warto sprawdzić, czy suma została policzona poprawnie i czy zostały wzięte najwyższe wartości. Każdy punkt ma znaczenie, zwłaszcza gdy wynik zbliża się do progu świadczenia lub kolejnego progu kwot świadczenia.

Progi punktowe a wysokość świadczenia wspierającego (stan na rok 2025)
 

Aby otrzymać świadczenie wspierające, należy uzyskać w decyzji ustalającej poziom potrzeby wsparcia co najmniej 70 punktów. Poniższa tabela pokazuje, jak punktacja przekłada się na wysokość świadczenia wspierającego w procentach renty socjalnej oraz jaka jest miesięczna kwota świadczenia (obowiązuje renta socjalna od 1 marca 2025 r. w wysokości 1 878,91 zł brutto miesięcznie).
 

📌 Przykład interpretacji: Decyzja ustaliła poziom potrzeby wsparcia na 78 pkt. Według tabeli to przedział 75–79 pkt, więc 60% renty socjalnej.

Przy obecnej wysokości renty socjalnej (~1879 zł) daje to ok. 1128 zł miesięcznie świadczenia wspierającego. Ponieważ w 2025 r. próg wdrożenia to 78 pkt, osoba ta otrzyma świadczenie od razu (spełnia warunki etapu II).

Gdyby miała np. 72 pkt, teoretycznie należy się 40% renty socjalnej (~752 zł), ale wypłata ruszyłaby dopiero od 2026 r. (III etap wdrażania).

Czy warto walczyć o wyższą punktację?
 

Jeśli uważasz, że otrzymana decyzja jest nieadekwatna (np. przyznano za mało punktów) albo zawiera błędy, masz prawo do jej zaskarżenia. Procedura wygląda następująco:

1. Wniosek o ponowne rozpatrzenie sprawy do Wojewódzkiego Zespołu do Spraw Orzekania o Niepełnosprawności (WZON):

   • Termin: 14 dni od dnia doręczenia decyzji.

   • Jak złożyć: Wniosek należy złożyć do WZON, który wydał decyzję. Można to zrobić pisemnie (osobiście w siedzibie zespołu lub pocztą - liczy się data stempla pocztowego) lub elektronicznie przez portal Empatia.

   • Wymagania formalne: Wniosek nie wymaga szczegółowego uzasadnienia, wystarczy wskazanie, że nie zgadzasz się z decyzją. Jednakże, dla lepszego zrozumienia sprawy przez organ odwoławczy, zdecydowanie zalecamy wskazanie zakresu niezadowolenia z decyzji i merytoryczne odniesienie się do poszczególnych obszarów funkcjonowania, w których uważamy punktację za zaniżoną.
      

2. Odwołanie do Sądu Rejonowego - Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych:

   • Termin: Miesiąc od dnia doręczenia decyzji WZON wydanej w wyniku ponownego rozpatrzenia sprawy.

   • Jak złożyć: Odwołanie wnosi się za pośrednictwem Wojewódzkiego Zespołu do Spraw Orzekania o Niepełnosprawności, który wydał zaskarżoną decyzję. Można je złożyć pisemnie (osobiście w siedzibie WZON lub pocztą) lub ustnie do protokołu w siedzibie sądu właściwego dla miejsca zamieszkania osoby odwołującej się.

   • Wymagania formalne: Odwołanie powinno zawierać: Określenie i zwięzłe uzasadnienie zarzutów i wniosków oraz dowody na poparcie przytoczonych okoliczności.

   • Opłaty: Postępowanie przed sądem w sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych jest wolne od opłat sądowych.
      

Warto się odwoływać, gdy czujemy, że nasza niezależność została przeceniona. Już jeden dodatkowy punkt może oznaczać np. przejście z 89 na 90 pkt (zysk z 120 % na 180 % renty socjalnej, czyli 1128 zł więcej miesięcznie), a 6 punktów więcej może zwiększyć świadczenie o blisko 1900 zł. 
 

Pierwsze wyroki sądów w takich sprawach pokazały, że komisje  zaniżały punktację – po odwołaniu sądy przyznawały więcej punktów, poprawiając sytuację osób z niepełnosprawnością. Dlatego nie należy się obawiać odwołania – masz prawo do rzetelnej oceny.

Przygotowując odwołanie możesz skorzystać z pomocy naszych doświadczonych ekspertów.
 

Podsumowanie - warto walczyć o wyższą punktację.
 

Decyzja ustalająca poziom potrzeby wsparcia jest kluczowym dokumentem dla uzyskania świadczenia wspierającego. Warto dokładnie przeanalizować swoją decyzję: rozumieć, jak oceniono każdą z 32 czynności, jaki rodzaj i częstotliwość wsparcia przypisano oraz czy suma punktów jest poprawna. 
 

Znajomość zasad oceniania pozwoli świadomie podejść do ewentualnego odwołania. Dzięki temu poradnikowi  mamy nadzieję, że odczytanie nawet zawiłych fragmentów decyzji (z liczbami typu 3,762 pkt itp.) stanie się łatwiejsze, a każdy będzie miał więcej informacji, by odpowiedzieć na pytanie: czy powinienem składać odwołanie?