Asystencja osobista 2026/2027: Nowa ustawa i zasady. Sprawdź, kto dostanie do 240 godzin wsparcia

Nowa ustawa o asystencji osobistej osób z niepełnosprawnościami jest coraz bliżej wejścia w życie. Rządowy projekt został przyjęty przez Radę Ministrów pod koniec października 2025 r. i 4 listopada 2025 r. trafił do Sejmu. Celem jest stworzenie ogólnopolskiego, systemowego i bezpłatnego dostępu do usług asystenta, który ma realnie zwiększyć niezależność i aktywność osób z niepełnosprawnościami.

 

Kto ma prawo do asystenta osobistego? (Kryteria)

 

Uprawnienie do asystencji osobistej obejmuje osoby, które łącznie spełniają poniższe warunki:

• Wiek: od 18 do 65 lat.

• Orzeczenie: Posiadają orzeczenie o niepełnosprawności.

• Poziom potrzeby wsparcia: Posiadają decyzję ustalającą poziom potrzeby wsparcia (w skali 0-100 pkt.).

Próg punktowy będzie kluczowy. W pierwszych latach funkcjonowania ustawy ma być on wyższy, a docelowo wyniesie 80 punktów. Planowane jest także rozszerzenie programu na młodzież w wieku 13–18 lat w późniejszym etapie.

 

Co z osobami powyżej 65 roku życia?

 

Projekt w obecnym kształcie wyłącza osoby, które ukończyły 65. rok życia, co budzi kontrowersje. Rząd zapowiada jednak wprowadzenie dla seniorów osobnych instrumentów wsparcia.

 

Poziom potrzeby wsparcia – kluczowy etap decyzyjny

 

Uzyskanie decyzji ustalającej poziom potrzeby wsparcia jest absolutnie kluczowym i pierwszym krokiem w staraniu się o asystencję osobistą. To na tym etapie zapada decyzja, czy dana osoba kwalifikuje się do wsparcia i w jakim wymiarze.

 

Dlaczego ta decyzja jest tak ważna?

 

• Warunek konieczny: Bez tej decyzji nie można złożyć wniosku o asystencję osobistą.

• Ocena punktowa: Wsparcie przyznawane jest na podstawie skali od 0 do 100 punktów. Aby otrzymać asystencję, konieczne będzie osiągnięcie minimalnego progu (docelowo 80 punktów).

• Wspólna ocena: Jest to ta sama decyzja i ta sama skala punktowa, która jest używana do przyznawania świadczenia wspierającego.

• Fundament procedury: To właśnie na podstawie tej decyzji (a także formularza samooceny i rozmowy) zespół ekspertów będzie określał liczbę przysługujących godzin asystencji (od 20 do 240 miesięcznie).

 

Na czym polega ocena?

 

Decyzję wydaje specjalny zespół ekspertów, który analizuje nie tylko dokumentację medyczną, ale przede wszystkim realne funkcjonowanie danej osoby. Ocena obejmuje m.in. analizę wypełnionego formularza samooceny, rozmowę z wnioskodawcą oraz obserwację jego codziennych czynności.

Podsumowując: Cały proces ubiegania się o asystenta zaczyna się od uzyskania decyzji o poziomie potrzeby wsparcia. To na tym etapie należy się najbardziej skoncentrować, aby rzetelnie przedstawić swoją sytuację i realne potrzeby, ponieważ od uzyskanej liczby punktów zależy dostęp do całego systemu.

 

Wymiar wsparcia: Ile godzin asystencji przysługuje?

 

Zakres wsparcia będzie ustalany indywidualnie decyzją administracyjną i wyniesie od 20 do 240 godzin miesięcznie dla osób dorosłych. W pierwszym okresie wdrażania ustawy górny limit ma rosnąć z roku na rok. Dla młodzieży przewidziano mniejszy pułap godzin.

Co ważne, część niewykorzystanych godzin będzie można przenieść na kolejny miesiąc w określonych ramach czasowych.

 

Jak uzyskać asystenta osobistego? (Procedura krok po kroku)

 

Oto uproszczona procedura ubiegania się o wsparcie:

Uzyskanie decyzji: Pierwszym i kluczowym krokiem jest posiadanie ostatecznej decyzji o poziomie potrzeby wsparcia.

Złożenie wniosku: Następnie należy złożyć wniosek w dedykowanym systemie teleinformatycznym, dołączając formularz samooceny.

Analiza ekspertów: Zespół ekspertów analizuje dokumenty, a także przeprowadza z wnioskodawcą rozmowę oraz obserwację jego funkcjonowania.

Decyzja administracyjna: Na tej podstawie wydawana jest decyzja, która określa liczbę przyznanych godzin i okres obowiązywania wsparcia.

Wybór realizatora: Po otrzymaniu decyzji, osoba uprawniona wybiera realizatora usługi (np. fundację, samorząd) i konkretnego asystenta, z którym podpisywany jest kontrakt.

Ważne: Pomoc świadczona w ramach asystencji osobistej jest całkowicie bezpłatna dla osoby z niepełnosprawnością.

 

Czym zajmuje się asystent osobisty? (Zakres obowiązków)

 

Asystent nie jest opiekunem prawnym ani terapeutą. Nie mieszka z użytkownikiem i nie podejmuje za niego decyzji. To osoba z niepełnosprawnością wskazuje, w czym i kiedy potrzebuje wsparcia.

Główne zadania asystenta to wsparcie w:

• codziennych czynnościach,

• poruszaniu się i przemieszczaniu,

• nauce i aktywności zawodowej,

• aktywności społecznej i spędzaniu czasu wolnego.

Asystent może również wykonywać czynności wymagające przeszkolenia, np. pomagać przy prostych czynnościach medycznych. Wszyscy asystenci będą wpisani do specjalnego rejestru i przejdą odpowiednie szkolenia.

 

Asystencja osobista a świadczenie wspierające – czy można je łączyć?

 

Tak, to jedna z najważniejszych informacji. Asystencja osobista i świadczenie wspierające będą mogły być łączone.

Oba instrumenty opierają się na tej samej skali oceny poziomu potrzeby wsparcia, ale mają inny charakter:

• Świadczenie wspierające: Ma charakter finansowy (pieniądze trafiają na konto uprawnionego).

• Asystencja osobista: Ma charakter usługowy (uprawniony otrzymuje konkretną liczbę godzin wsparcia).

Osoba z niepełnosprawnością będzie mogła jednocześnie otrzymywać świadczenie wspierające ORAZ korzystać z usług asystenta, jeśli spełni kryteria punktowe dla obu tych form pomocy.

 

Kiedy ustawa wejdzie w życie? (Terminy)

 

Projekt znajduje się obecnie na etapie prac sejmowych. Po uchwaleniu przez Sejm i Senat oraz podpisie Prezydenta, przewidziano vacatio legis (czas na przygotowanie przepisów wykonawczych) oraz budowę systemu informatycznego.

Według zapowiedzi rządowych, pierwsze wnioski będzie można składać po uruchomieniu platformy, a same usługi asystenckie rozpoczną się po zorganizowaniu realizatorów i rejestru asystentów.

 

Asystencja osobista – najczęściej zadawane pytania (FAQ)

 

Czy decyzja o poziomie potrzeby wsparcia jest obowiązkowa?

 

Tak. Jest to dokument absolutnie kluczowy, warunkujący złożenie wniosku o asystencję i decydujący o wymiarze godzin.

 

Czy można łączyć asystencję osobistą ze świadczeniem wspierającym?

 

Tak. Oba instrumenty działają równolegle i można z nich korzystać jednocześnie.

 

Co z osobami, które ukończyły 65 lat?

 

Projekt wyłącza możliwość ubiegania się o asystencję po ukończeniu 65. roku życia. Osoby, które otrzymały prawo do asystenta przed osiągnięciem tego wieku, będą mogły z niego korzystać do końca okresu, na jaki wydano decyzję.

 

Ile godzin można przenieść na kolejny miesiąc?

 

Część niewykorzystanego w danym miesiącu limitu będzie można przenieść na kolejny, zgodnie ze szczegółowymi przepisami ustawy (bez przekraczania roku kalendarzowego).

 

Od kiedy realnie można składać wnioski?

 

Wnioski będzie można składać po oficjalnym wejściu ustawy w życie i uruchomieniu centralnego systemu teleinformatycznego. Konkretne daty zależą od tempa prac w Sejmie.