Copyright 2023. Wszelkie prawa zastrzeżone. 

PRZEJDŹ DO INNYCH ARTYKUŁÓW

Skala BVD (Baremo de Valoración de la Discapacidad) to narzędzie służące do oceny poziomu niepełnosprawności i potrzeby wsparcia osób z różnymi rodzajami ograniczeń funkcjonalnych. Skala ta została opracowana w Hiszpanii na podstawie Międzynarodowej Klasyfikacji Funkcjonowania, Niepełnosprawności i Zdrowia (ICF) Światowej Organizacji Zdrowia.

Skala BVD składa się z 35 kategorii, które dotyczą różnych aspektów funkcjonowania człowieka, takich jak komunikacja, mobilność, samodzielność, aktywność społeczna czy zdolność do pracy. Każda kategoria ma przypisany zakres punktów od 0 do 10, w zależności od stopnia utraty lub ograniczenia funkcji. Suma punktów z poszczególnych kategorii daje wynik procentowy, który określa poziom niepełnosprawności i uprawnia do różnych świadczeń i usług.

Skala BVD jest stosowana w Hiszpanii od 2007 roku jako obowiązujący system oceny niepełnosprawności na poziomie krajowym. Jednak skala ta nie jest pozbawiona kontrowersji i krytyki ze strony osób z niepełnosprawnościami, ich rodzin i organizacji pozarządowych. Główne zarzuty dotyczą następujących kwestii:

• Skala BVD jest zbyt ogólna i nie uwzględnia specyfiki różnych rodzajów niepełnosprawności, zwłaszcza tych, które dotyczą funkcjonowania poznawczego, emocjonalnego lub behawioralnego. Na przykład osoby z autyzmem, niepełnosprawnością intelektualną czy chorobami rzadkimi mogą otrzymać niski wynik na skali BVD, pomimo że wymagają stałego wsparcia i opieki.

• Skala BVD jest zbyt skomplikowana i niejasna w swoich kryteriach i definicjach. Niektóre kategorie są trudne do zmierzenia lub oceny obiektywnej, a inne są nieadekwatne lub przestarzałe. Na przykład kategoria dotycząca zdolności do pracy jest oparta na tradycyjnym modelu zatrudnienia i nie uwzględnia możliwości pracy zdalnej czy elastycznej.

• Skala BVD jest zbyt sztywna i nie uwzględnia indywidualnych potrzeb i preferencji osób z niepełnosprawnościami. Ocena na skali BVD jest wiążąca i determinuje dostęp do świadczeń i usług, bez możliwości negocjacji czy dostosowania do zmieniających się okoliczności życiowych. Na przykład osoba z niepełnosprawnością może stracić prawo do świadczenia pielęgnacyjnego lub opieki wytchnieniowej, jeśli jej wynik na skali BVD spadnie poniżej określonego progu.
   

W związku z tym wiele osób z niepełnosprawnościami i ich rodzin domaga się zmiany lub zniesienia skali BVD i wprowadzenia bardziej sprawiedliwego i elastycznego systemu oceny niepełnosprawności. Niektóre organizacje pozarządowe prowadzą kampanie informacyjne i edukacyjne na temat wad i niedostatków skali BVD oraz proponują alternatywne rozwiązania oparte na podejściu praw człowieka, partycypacji społecznej i jakości życia osób z niepełnosprawnościami.
 

Skala BVD w Polsce
 

Skala BVD nie jest stosowana tylko w Hiszpanii, ale także w innych krajach, które zainspirowały się hiszpańskim modelem oceny niepełnosprawności. Jednym z takich krajów jest Polska, która próbuje wprowadzić skalę BVD jako narzędzie do ustalania poziomu potrzeby wsparcia osób z niepełnosprawnościami ubiegających się o nowe świadczenie wspierające. Świadczenie to ma być formą wsparcia finansowego, która ma trafić bezpośrednio do osoby z niepełnosprawnością, zamiast do jej opiekuna, jak dotychczas.

Ustawa o świadczeniu wspierającym zakłada, że osoba z niepełnosprawnością będzie musiała przejść ocenę na skali potrzeby wsparcia, aby uzyskać prawo do świadczenia. Ocena ta będzie odbywać się poprzez wojewódzkie zespoły ds. orzekania, które będą przyznawać punkty za poszczególne kategorie funkcjonowania. Aby otrzymać świadczenie wspierające, osoba z niepełnosprawnością będzie musiała uzyskać co najmniej 70 punktów na skali. Wysokość świadczenia będzie zależeć od liczby punktów i będzie wynosić od 700 zł do 3500 zł miesięcznie.

Projekt ustawy o świadczeniu wspierającym i skala BVD spotkały się z ostrą krytyką ze strony osób z niepełnosprawnościami, ich rodzin i organizacji pozarządowych. Główne zarzuty dotyczą następujących kwestii:

• Skala BVD jest niedostosowana do polskiej rzeczywistości i nie uwzględnia specyfiki polskiego systemu opieki i wsparcia dla osób z niepełnosprawnościami. Na przykład skala BVD zakłada, że osoba z niepełnosprawnością ma zapewniony dostęp do usług rehabilitacyjnych, opiekuńczych czy edukacyjnych, co w Polsce często nie jest prawdą.

• Skala BVD jest niesprawiedliwa i dyskryminująca dla wielu grup osób z niepełnosprawnościami, zwłaszcza tych, które mają trudności w komunikacji lub wyrażaniu swoich potrzeb i oczekiwań. Na przykład osoby z autyzmem, niepełnosprawnością intelektualną czy chorobami psychicznymi mogą zostać niedoszacowane lub pominięte na skali BVD, ponieważ skala ta opiera się głównie na obserwacji zachowania i wykonywania określonych czynności .

• Skala BVD jest naruszeniem praw człowieka i godności osób z niepełnosprawnościami, ponieważ traktuje je jako obiekty oceny i klasyfikacji, a nie jako podmioty decydujące o swoim życiu. Na przykład skala BVD narzuca osobom z niepełnosprawnościami pewien model życia i pracy, który może być sprzeczny z ich indywidualnymi preferencjami i aspiracjami.
   

W związku z tym wiele osób z niepełnosprawnościami i ich rodzin protestuje przeciwko wprowadzeniu skali BVD i świadczenia wspierającego w Polsce. Niektóre organizacje pozarządowe organizują petycje, akcje społeczne i medialne oraz spotkania z politykami i ekspertami w celu wyrażenia swojego sprzeciwu i zaproponowania innych rozwiązań opartych na Konwencji o prawach osób niepełnosprawnych.