Szanowni Klienci i Przyjaciele!

Zespół naszej kancelarii regeneruje siły i korzysta z przerwy wakacyjnej — mamy urlop.
 

Wrócimy do Państwa pełni energii 11 sierpnia 2025 roku. Prosimy o kontakt po tej dacie.

Zespół Lexago

Copyright 2023. Wszelkie prawa zastrzeżone. 

PRZECZYTAJ NAJNOWSZE

Na etapie prac legislacyjnych zapadła decyzja o przesunięciu terminu wejścia w życie ustawy o asystencji osobistej – pierwotnie planowano rok 2026, ale ostatecznie start systemu nastąpi od stycznia 2027 r. To oznacza, że osoby z niepełnosprawnościami i ich rodziny będą musiały poczekać dłużej na pełne wdrożenie nowego prawa, choć sam kierunek zmian oceniany jest jako przełomowy.

Nowa ustawa o asystencji osobistej dla osób z niepełnosprawnościami to jedno z najważniejszych rozwiązań społecznych ostatnich lat. W Polsce od dawna podkreślano potrzebę systemowego wsparcia, które nie tylko zapewnia opiekę, ale i realnie wzmacnia samodzielność osób z niepełnosprawnościami.

Do tej pory funkcjonował głównie rządowy program asystencji finansowany z Funduszu Solidarnościowego, ale miał on charakter doraźny i zależał od corocznych decyzji budżetowych. Teraz pojawia się szansa na stabilny, systemowy model, który będzie obejmował tysiące osób.

Co istotne – prawo do asystenta nie będzie automatyczne. Zadecyduje o nim wynik w skali potrzeby wsparcia, czyli liczba punktów przyznana w specjalnej decyzji administracyjnej. To rozwiązanie już znamy – podobny system obowiązuje w świadczeniu wspierającym.

Kim jest asystent osobisty osoby z niepełnosprawnością?

Asystent osobisty nie jest opiekunem w tradycyjnym sensie. Jego zadaniem nie jest przejęcie obowiązków osoby z niepełnosprawnością, ale wsparcie jej w codziennym funkcjonowaniu – w taki sposób, by mogła jak najpełniej korzystać z życia społecznego, edukacyjnego i zawodowego.

Zakres obowiązków asystenta może obejmować:

• pomoc w poruszaniu się i przemieszczaniu,

• towarzyszenie podczas wizyt lekarskich czy spotkań,

• wsparcie w komunikacji,

• pomoc w zakupach i sprawach urzędowych,

• organizację aktywności społecznych i kulturalnych.

Różnica między opiekunem a asystentem polega na tym, że asystent ma wzmacniać niezależność, a nie wyręczać. To bardziej partner w codziennym życiu niż osoba, która przejmuje kontrolę.

Kryteria uzyskania prawa do asystenta osobistego

Prawo do korzystania z usług asystenta osobistego będzie zależało od kilku warunków. Ustawa przewiduje, że skorzystają osoby:

• w wieku 18–65 lat, posiadające orzeczenie o stopniu niepełnosprawności i uzyskujące minimum 80 punktów w decyzji o potrzebie wsparcia,

• młodzież w wieku 13–18 lat – pod warunkiem posiadania orzeczenia o znacznym stopniu niepełnosprawności albo orzeczenia ze wskazaniami dotyczącymi stałej opieki i współudziału opiekuna.

Osoby starsze, powyżej 65 roku życia, na razie nie zostały objęte ustawą, co budzi kontrowersje i pytania o dalsze kierunki rozwoju systemu.

Punkty potrzeby wsparcia – serce nowego systemu

Nowa ustawa zakłada, że o przyznaniu prawa do asystenta nie zdecyduje samo orzeczenie o niepełnosprawności. Konieczne będzie uzyskanie decyzji o poziomie potrzeby wsparcia, w której kluczowe znaczenie ma liczba punktów.

Jak działa system punktowy?

• Punkty przyznawane są na podstawie oceny funkcjonowania danej osoby w codziennych aktywnościach.

• Pod uwagę bierze się m.in. zdolność do poruszania się, komunikacji, korzystania z usług publicznych, a także stopień samodzielności w zakresie podstawowych czynności życia codziennego.

• Im większe ograniczenia, tym wyższa punktacja.

Minimalne progi punktowe:

• W pierwszym etapie (od stycznia 2027 r.) konieczne będzie uzyskanie 90 punktów,

• W drugim etapie (od stycznia 2028 r.) próg spadnie do 85 punktów dla osób dorosłych,

• Docelowo zakłada się możliwość objęcia wsparciem osób z minimum 80 punktami.

Decyzja ustalająca poziom potrzeby wsparcia i jej znaczenie

To właśnie decyzja administracyjna ustalająca potrzebę wsparcia stanie się „bramą” do nowego systemu.

Proces wygląda następująco:

• Osoba z niepełnosprawnością składa wniosek do Wojewódzkiego Zespołu ds. Orzekania o Niepełnosprawności.

• Powołany zespół dokonuje oceny funkcjonalnej i przyznaje punkty.

• Na tej podstawie wydawana jest decyzja administracyjna, w której podana jest liczba punktów.

Decyzja będzie dokumentem kluczowym nie tylko przy przyznaniu asystenta, ale również w kontekście innych świadczeń. Jeśli ktoś nie zgadza się z oceną, będzie miał prawo do odwołania się w trybie administracyjnym.

Etapowe wdrażanie ustawy o asystencji osobistej

Rząd zdecydował, że nowe przepisy będą wprowadzane stopniowo, aby uniknąć przeciążenia systemu i zapewnić lepsze przygotowanie instytucjonalne.

Etap I – od 1 stycznia 2027 r.

• Asystenta otrzymają osoby w wieku 18–65 lat, które w decyzji uzyskają minimum 90 punktów.

Etap II – od 1 stycznia 2028 r.

• Rozszerzenie prawa na osoby dorosłe z minimum 85 punktami.

• Włączenie młodzieży w wieku 13–18 lat (na dotychczasowych zasadach).

• Osoby przebywające w domach pomocy społecznej lub zakładach opiekuńczo-leczniczych również będą mogły korzystać z asystencji, ale z ograniczeniem – liczba godzin wsparcia zostanie zmniejszona o 75% od 15. dnia pobytu w placówce całodobowej.

Młodzież i osoby dorosłe – różnice w dostępie

Ustawa przewiduje różne zasady dla młodzieży i dorosłych.

• Młodzież 13–18 lat: kluczowe są orzeczenia o znacznym stopniu niepełnosprawności lub ze wskazaniem stałej opieki.

• Osoby dorosłe 18–65 lat: tu już punkty odgrywają decydującą rolę.

Brak objęcia ustawą seniorów powyżej 65 roku życia budzi wiele dyskusji. W praktyce wiele starszych osób również potrzebuje wsparcia asystenta, ale ustawodawca zdecydował się na etapowe podejście – być może w przyszłości katalog osób uprawnionych zostanie poszerzony.

Czasowe ograniczenia i godziny wsparcia

Przyznanie prawa do asystenta nie oznacza nielimitowanego wsparcia.

• Liczba godzin zostanie określona w decyzji i dostosowana do potrzeb osoby.

• W przypadku osób mieszkających w DPS czy ZOL wsparcie będzie zmniejszone o wspomniane 75% po dwóch tygodniach pobytu.

• Ustawa przewiduje możliwość elastycznego planowania godzin – tak, aby wsparcie mogło być skoncentrowane np. w czasie aktywności społecznych czy zawodowych.

Program rządowy jako pomost do ustawy

Do czasu pełnego wdrożenia systemu utrzymany zostanie program rządowy finansowany z Funduszu Solidarnościowego.

• Oznacza to, że osoby korzystające obecnie z usług asystenckich nie zostaną pozostawione bez pomocy.

• Program pomostowy będzie działał równolegle do momentu, aż nowa ustawa obejmie wszystkie planowane grupy.

Korzyści z dostępu do asystenta osobistego

• większa samodzielność osób z niepełnosprawnościami,

• integracja społeczna – możliwość uczestniczenia w wydarzeniach, pracy czy edukacji,

• odciążenie rodzin,

• zmiana społeczna – wzmocnienie poczucia podmiotowości osób z niepełnosprawnością.

Potencjalne wyzwania we wdrożeniu

• Ograniczona liczba asystentów – konieczne szkolenia i certyfikacja.

• Biurokracja – proces przyznawania punktów może być czasochłonny.

• Finansowanie – system wymaga stabilnych nakładów budżetowych.

Wpływ ustawy na politykę społeczną

Nowe przepisy mają potencjał, by zmienić sposób postrzegania osób z niepełnosprawnościami w Polsce.

• Zwiększenie dostępności do usług asystenckich może ułatwić im podjęcie pracy,

• Sprzyjać będzie edukacji włączającej,

• Polska zbliży się do europejskich standardów, gdzie asystencja osobista jest traktowana jako prawo człowieka.

Najczęściej zadawane pytania (FAQ)

1. Kto może zostać asystentem osobistym?

Osobą przeszkoloną, posiadającą kompetencje w zakresie pracy z osobami z niepełnosprawnością.

2. Czy seniorzy powyżej 65 lat skorzystają z ustawy?

Na ten moment – nie.e

3. Jak uzyskać decyzję o punktach wsparcia?

Poprzez złożenie wniosku do odpowiedniego organu - WZON.

4. Czy wsparcie będzie płatne?

Nie, usługa asystenta osobistego będzie finansowana ze środków publicznych.

5. Jak długo ważna jest decyzja o punktach?

Czas ważności będzie określony w samej decyzji.

6. Czy można łączyć wsparcie asystenta z innymi świadczeniami?

Tak, asystencja osobista nie wyklucza innych form pomocy.

Podsumowanie – dlaczego punkty wsparcia zdecydują o realnej dostępności

Ustawa o asystencji osobistej to ogromny krok w stronę budowy społeczeństwa bardziej otwartego i równościowego. Kluczowe jednak jest to, że o realnym dostępie do usług zadecyduje liczba punktów w decyzji administracyjnej.

To właśnie punkty staną się wyznacznikiem prawa do asystenta, jego zakresu i intensywności wsparcia. W praktyce oznacza to, że sama niepełnosprawność nie wystarczy – konieczne będzie formalne potwierdzenie potrzeb w systemie punktowym.

Jeśli system będzie działał sprawnie, tysiące osób zyskają większą niezależność, a ich rodziny realne odciążenie.

🔗 Więcej o systemie świadczeń dla osób z niepełnosprawnościami – Ministerstwo Rodziny i Polityki Społecznej