W dniu 31 października 2023 r. Ministerstwo Rodziny i Polityki Społecznej opublikowało projekt rozporządzenia w sprawie ustalania poziomu potrzeby wsparcia dla osób dorosłych z niepełnosprawnościami. Projekt ten ma na celu uszczegółowienie przepisów ustawy o świadczenie wspierającym, która weszła w życie 1 stycznia 2023 r.
 

Główne założenia projektu rozporządzenia.
 

• Rozporządzenie określa kryteria i tryb ustalania poziomu potrzeby wsparcia dla osób dorosłych z niepełnosprawnościami.

• Poziom potrzeby wsparcia będzie określany na podstawie skali punktowej, w zależności od zdolności osoby niepełnosprawnej do samodzielnego wykonywania określonych czynności lub zadań związanych z codziennym funkcjonowaniem oraz jej wieku.

• Decyzje ustalające poziom potrzeby wsparcia będą wydawane przez wojewódzkie zespoły ds. orzekania o niepełnosprawności.

Rozporządzenie przewiduje standaryzację procesu oceny potrzeby wsparcia.

W projekcie zawarto zasady i tryb powoływania członków zespołu do spraw oceny poziomu wsparcia na poziomie wojewódzkim. Członków tego zespołu powołuje wojewoda na wniosek przewodniczącego, wybierając spośród specjalistów takich jak fizjoterapeuci, psycholodzy, pedagodzy, pielęgniarze i inni.

Kluczowym elementem rozporządzenia jest wprowadzenie jednolitej metodyki oceny poziomu wsparcia. Proces ten obejmuje wykorzystanie formularza, obserwację, wywiad bezpośredni oraz ocenę funkcjonowania osoby niepełnosprawnej. W ocenie uwzględniane są również informacje z kwestionariusza samooceny podane przez osobę, dla której ustalany jest poziom wsparcia.

Przewidziane są również precyzyjne zasady dotyczące terminów i miejsc przeprowadzenia czynności orzeczniczych. Informacje te muszą zostać przekazane zainteresowanej osobie lub jej przedstawicielowi nie później niż 7 dni przed planowaną datą.

Ważnym aspektem jest również sposób ustalania poziomu wsparcia. Proces ten odbywa się kolegialnie, w składach dwuosobowych, a o wyborze specjalisty decyduje przewodniczący wojewódzkiego zespołu orzekającego.

Rozporządzenie zawiera również szczegółowe standardy w zakresie oceny wsparcia oraz regulacje dotyczące kontroli i szkoleń specjalistów.

Kryteria punktowe poziomu potrzeby wsparcia.
 

Kryteria punktowe, na podstawie których będzie ustalany poziom potrzeby wsparcia, są podzielone na cztery kategorie:

• Pomoc w wykonywaniu czynności dnia codziennego obejmuje czynności takie jak:

  • jedzenie,

  • ubieranie się,

  • mycie się,

  • korzystanie z toalety,

  • poruszanie się,

  • komunikacja.
     

• Pomoc w wykonywaniu czynności instrumentalnych codziennego życia obejmuje czynności takie jak:

  • gotowanie,

  • sprzątanie,

  • robienie zakupów,

  • załatwianie spraw urzędowych,

  • korzystanie z komunikacji publicznej.
     

• Pomoc w poruszaniu się obejmuje czynności takie jak:

  • poruszanie się po mieście,

  • poruszanie się po domu,

  • korzystanie z transportu publicznego.
     

• Pomoc w komunikowaniu się obejmuje czynności takie jak:

  • komunikowanie się z innymi osobami,

  • korzystanie z usług telekomunikacyjnych,

  • korzystanie z mediów.

Opinie o projekcie rozporządzenia.
 

Opublikowanie projektu rozporządzenia spotkało się z mieszanymi opiniami. Z jednej strony, organizacje zrzeszające osoby z niepełnosprawnościami pozytywnie oceniły fakt, że rząd uszczegółowił przepisy ustawy o świadczenie wspierającym. Z drugiej strony, organizacje te wyraziły zaniepokojenie niektórymi zapisami projektu rozporządzenia, które ich zdaniem mogą utrudniać dostęp do świadczenia wspierającego.
 

Najczęstsze uwagi do projektu rozporządzenia.
 

• Organizacje zrzeszające osoby z niepełnosprawnościami zwracają uwagę, że kryteria punktowe, na podstawie których będzie ustalany poziom potrzeby wsparcia, są zbyt rygorystyczne. Ich zdaniem, w wyniku tego, wiele osób z niepełnosprawnościami może nie zostać zakwalifikowanych do otrzymania świadczenia wspierającego.

• Organizacje te krytykują również fakt, że w projekcie rozporządzenia nie przewidziano możliwości odwołania się od decyzji wojewódzkiego zespołu ds. orzekania o niepełnosprawności.
   

Przykładowo, osoba z niepełnosprawnością ruchową, która wymaga pomocy w poruszaniu się po mieszkaniu, ale może samodzielnie wykonywać inne czynności, może otrzymać poziom potrzeby wsparcia I. Osoba z niepełnosprawnością intelektualną, która wymaga pomocy w wykonywaniu czynności dnia codziennego i czynności instrumentalnych codziennego życia, może otrzymać poziom potrzeby wsparcia II. Osoba z niepełnosprawnością wzrokową, która wymaga pomocy w poruszaniu się po mieście i komunikacji z innymi osobami, może otrzymać poziom potrzeby wsparcia III. Osoba z niepełnosprawnością słuchową, która wymaga pomocy w porozumiewaniu się z innymi osobami, może otrzymać poziom potrzeby wsparcia IV.

Obecnie projekt rozporządzenia jest w fazie konsultacji społecznych. Organizacje zrzeszające osoby z niepełnosprawnościami apelują do Ministerstwa Rodziny i Polityki Społecznej o uwzględnienie ich uwag w ostatecznym kształcie rozporządzenia. Organizacje te podkreślają, że świadczenie wspierające jest istotnym wsparciem dla osób z niepełnosprawnościami, które pozwala im na samodzielne funkcjonowanie w społeczeństwie.
 

Możliwe zmiany w projekcie rozporządzenia.
 

W związku z krytyką ze strony organizacji zrzeszających osoby z niepełnosprawnościami, Ministerstwo Rodziny i Polityki Społecznej może rozważyć wprowadzenie następujących zmian w projekcie rozporządzenia:

• Zmniejszenie liczby punktów wymaganych do uzyskania każdego poziomu potrzeby wsparcia.

• Wprowadzenie możliwości odwołania się od decyzji wojewódzkiego zespołu ds. orzekania o niepełnosprawności.

• Doprecyzowanie kryteriów punktowych, aby były bardziej sprawiedliwe i uwzględniały indywidualne potrzeby osób z niepełnosprawnościami.
   

Ostateczny kształt rozporządzenia będzie znany po zakończeniu konsultacji społecznych, które potrwają do 14 listopada 2023 r.

Uwagi należy złożyć lub przesłać na adres Ministerstwa Rodziny i Polityki Społecznej, ul. Nowogrodzka 1/3/5, 00-513 Warszawa, Biuro Pełnomocnika Rządu do Spraw Osób Niepełnosprawnych lub na adres e-mail: sekretariat.bon@mrpips.gov.pl

Koordynator:
Krzysztof Kosiński, Dyrektor Biura Pełnomocnika Rządu do Spraw Osób Niepełnosprawnych